شربت: تئوفیلین ۵۰mg/5ml + گایافنزین ۳۰mg/5ml (60)
۲-۵-۷٫ مکانیسم اثر
تئوفیلین به طور کلی دارای ۲ مکانسیم اثر در بیمارا ن ریوی می‌باشد:

1. ریلکس کردن عضلات صاف (اثر برونکودیلاتوری)
2. مهار پاسخ مجاری تنفسی نسبت به محرک‌ها (اثر غیر برونکودیلاتوری)

با آنکه مکانیسم عمل تئوفیلین به درستی مشخص نیست اما آنچه بر اساس مطالعه بر حیوانات به دست آمده نشان می‌دهد که تئوفیلین با مهار ۲ ایزو آنزیم فسفو دی استراز (نوع ۳ و کمتر نوع ۴) و همچنین اعمال اثرات مهاری بر رسپتورهای آدنوزین واقع در برونش‌ها اثرات برونکودیلاتوری خود را اعمال می‌کند. با مهار این ایزو آنزیم‌ها سطح cAMP در بافت‌ها زیاد می‌شود. cAMP مسئول اعمال بسیاری در بافت‌ها مثل تحریک کارکرد قلبی و شل شدن عضلات صاف می‌باشد. پیش‌بینی می‌شود که اعمال غیر برونکودیلاتوری هم از بیشتر از طریق فسفودی استراز ۴ پیش می‌رود. مهار این ایزو آنزیم باعث مهار سلول‌های التهابی و آزاد شدن سایتوکاین‌ها و کموکاین‌ها از این سلول‌ها می‌شود. عملکرد‌های دیگری که برای این دارو مفروض است عبارت است از: افزایش داستیله کردن هیستون. استلیه کردن هیستون جز ضروری فعال شدن رونویسی از ژن‌های التهابی می‌باشد و کورتیکواستروئیدها هم تا حدی از طریق فراخوانی هیستون داستیلاز در مهار پروسه‌های التهابی عمل می‌کنند، این همان کاری است که در دزهای کم تئوفیلین هم صورت می‌گیرد و توجیه کننده این امر است که چگونه تئوفیلین می‌تواند اثرات درمانی کورتیکواستروئیدها را افزایش دهد. آزمون‌های بالینی انجام شده بر روی بیماران مبتلا به آسم یا COPD هم حاکی از آن بوده که، مصرف تئوفیلین در این بیماران باعث بازگرداندن پاسخدهی به کورتیکواستروئیدها می‌شود (۶۰).
۲-۵-۸٫ فارماکوکینتیک
تئوفیلین به صورت سریع و کامل بعد از مصرف خوراکی، جذب می‌شود. پس از مصرف ۱-۲ ساعت، به پیک پلاسمایی خود (۱۰mcg/ml) می‌رسد. فارماکوکینتیک این دارو در افراد بسیار متغیر بوده و براساس سن، جنس و وزن به تنهایی قابل پیشگویی نیست. داشتن بیماری‌های هم زمان و مصرف با سایر داروها هم می‌تواند بر روی فارماکوکینتیک دارو به شدت تأثیر بگذارد. تئوفیلین، پس از ورود به خون ۴۰% آن به پروتئین‌های خون، به ویژه آلبومین اتصال می‌یابد و فرم آزاد آن اغلب در مایعات بدن توزیع می‌شود. حجم توزیع ظاهری آن (۰٫۳-۰٫۷L/Kg) می‌باشد آزادانه می‌تواند از جفت عبور کند و در شیر ترشح شود. ۹۰% آن
در کبد متابولیزه می‌شود و عمده‌ی متابولیسم آن بر عهده‌ی سیتوکروم P-450 1A2 و P-450 3A3می‌باشد. نیمه عمر آن در افراد غیر سیگاری ۸ ساعت بوده و از طریق ادرار دفع می‌شود (۶۷).
۲-۵-۹٫ موارد و مقدار مصرف
این دارو برای درمان علائم ناشی از انسداد مجاری هوا و برونکواسپاسم در آسم، بروشیت، آمفیزم و سایر بیماری‌های مزمن ریوی کاربرد دارد. دز مصرفی با توجه به داروهای مصرفی، بیماری‌های زمینه‌ای، سن و مصرف سیگار متفاوت می‌باشد و برای فرد سالم غیر سیگاری ۳ mg/kg هر ۸ ساعت می‌باشد. ماکزیمم دز مصرفی هم نباید از ۹۰۰ mg در روز بیشتر شود (۶۷).
۲-۵-۱۰٫ موارد منع مصرف
افرادی که حساسیت شدید به تئوفیلین دارند.
زخم معده فعال دارند.
افراد با سابقه تشنج (۶۷).
۲-۵-۱۱٫ احتیاطات
افراد با بیماری‌های زمینه‌ای مثل: آریتمی قلبی، هایپر تیروئیدی، گلوکوم، ادم ریوی حاد، نارسایی قلبی، سکته قلبی، نارسایی کبدی، نارسایی کلیوی. نوزادان زیر ۳ ماه، شک، سپسیس، افراد بالای ۶۰ سال، افراد سیگاری، مصرف کنندگان داروهای تأثیرگذار بر آنزیم‌های کبدی مثل: فنوباربیتورات‌ها، سایمتدین، ایترومایسین و ..، مصرف کنندگان داروهایی که متابولیسم کبدی داشته و پنجره درمانی باریکی دارند مثل: دیگوکسین. مصرف کنندگان داروهایی که دفع کلیوی دارند، مثل: لیتیم (۶۷).
۲-۵-۱۲٫ عوارض جانبی
عصبی: تحریک سیستم عصبی، بی‌خوابی، بی‌قراری، تشنج، سردرد، سرگیجه، لرزش
قلبی- عروقی: تاکیکاردی، دیس ریتمی، آریتمی، طپش قلب، هایپوتنشن، شک
گوارشی: استفراغ، اسهال، درد شکمی، بی‌اشتهایی
سایر: هایپوکالمی، اختلات اسید و باز، هایپرگلایسمی، تب (۶۷).
۲-۵-۱۳٫ تداخلات دارویی
در صورت مصرف همزمان با لیتیم، دفع لیتیم افزایش می‌یابد. در صورت مصرف همزمان با سایمتیدین، آلوپورینول (مصرف مقادیر زیاد)، پروپرانولول، بلاک کننده کانال‌های کلسیمی، کورتیکو استروئیدها، داروهای ضد بارداری، اینترفرون، ماکرولیدها، الکل، مگزیلتین، کینولون‌ها و تیابندازول ممکن است غلظت سرمی تئوفیلین را افزایش دهد.
باربیتورات‌ها، فنی توئین ذغال فعال و ریفامایسین‌ها، غلظت پلاسمایی تئوفیلین را کاهش می‌دهند و نیز تئوفیلین می‌تواند سطح فنی‌توئین را افزایش دهد.
داروهای مسدود کننده گیرنده بتا آدرنرژیک، دارای اثر فارماکولوژیک آنتاگونیستی، در مقابل تئوفیلین هستند. همچنین می‌توانند حذف تئوفیلین را کاهش دهند.
مصرف همزمان کاربامازپین، ایزونیازید و مدرهای لوپ غلظت تئوفیلین را تغییر می‌دهند.
مصرف همزمان مقادیر زیاد کاکائو باعث مهار متابولیسم تئوفیلین می‌شود.
مصرف کافئین باعث افزایش عوارض CNS و قلبی می‌گردد.
سیگار و حشیش حذف تئوفیلین را افزایش می‌دهند (۶۷).
۲-۵-۱۴٫ نکات قابل توصیه
علائم حیاتی بیمار و بروز علائم و نشانه‌های مسمومیت پیگیری شود.
تعیین غلظت سرمی تئوفیلین در بیمارانی که تحت درمان طولانی مدت هستند، توصیه می‌شود.
غلظت درمانی تئوفیلین در سم بین ۲۰-۱۰ میکروگرم در میلی‌لیتر است. غلظت سرمی تئوفیلین باید هر شش ماه بررسی گردد.
در صورت بروز تحریک گوارشی، دارو را همراه با غذا یا بلافاصله بعد از آن مصرف نمایید.
این دارو در شیر ترشح می‌شود و ممکن است موجب تحریک‌پذیری، بی‌خوابی، یا کج خلقی در شیرخواران شود. مادر باید یا مصرف دارو را قطع نماید یا به نوزاد خود شیر ندهد (۶۷).
فصل سوم